Het weer en klimaat op Spitsbergen zijn waarschijnlijk net iets anders dan je zou verwachten. Ondanks dat de eilandengroep zo noordelijk en dichtbij de Noordpool ligt, heerst er een vrij mild klimaat in vergelijking met gebieden die op dezelfde of lagere breedtegraad liggen.
In Longyearbyen, de grootste nederzetting op Spitsbergen, varieert de gemiddelde temperatuur van min 14 °C tijdens de winter tot plus 6 °C tijdens de zomer, een verschil van slechts 20 graden. Ter vergelijking: Jakoetsk in Rusland heeft wintertemperaturen van gemiddeld min 40°C en zomertemperaturen van plus 30°C, een verschil van maar liefst 70 graden.
Dit enorme verschil in amplitude van de temperaturen tussen beide locaties is te verklaren aan de hand van de verschillende klimaten. In Rusland heerst natuurlijk een landklimaat, terwijl de eilanden van Spitsbergen worden omgeven door zee, waardoor de temperaturen slechts incidenteel sterk kunnen uitschieten. Door de invloed van de zee zijn het weer en klimaat op Spitsbergen aanzienlijk voorspelbaarder, de neerslag uitgezonderd.
Extremen in het weer en klimaat op Spitsbergen
De laagste temperatuur die op Spitsbergen ooit werd gemeten was -46,3 °C in maart 1986. De hoogste temperatuur werd gemeten was +21,3 °C in juli 1979. Het is niet ongewoon dat er tijdens de winters temperaturen voorkomen tussen -20 en -30 °C, maar vaak houden deze niet lang aan. Doordat het er flink kan waaien, zijn de gevoelstemperaturen wel bar laag, soms wel min 40 tot min 50°C.
Tijdens de zomer is het er aan de kust vaak mistig. De mist stijgt tegen de bergwanden omhoog en valt in de bergen neer als sneeuw. Toch kan Spitsbergen in termen van neerslag worden beschreven als een ‘Arctische woestijn’, aangezien er jaarlijks slechts 200-300 millimeter neerslag valt. Het weer kan zeer snel omslaan en lokaal erg variëren.
Variatie in weer tussen oost en west
De westkant is warmer dan de oostkant door de loop van de Golfstroom. Doordat de zee in het voorjaar het koudst is, is maart ook de koudste maand van het jaar. De oostelijke eilanden zijn aanzienlijk kouder en krijgen meer neerslag en daar tref je dan ook de grotere gletsjers en ijskappen aan.
Aangezien er sprake is van een golfstroom die vanuit zuidwestelijke richting naar het Poolgebied leidt, liggen de noordwestelijke eilanden in de luwte van de bergen, maar ontvangen de bergen wel de meeste sneeuw gedurende het jaar. Boven de 600 meter ligt er het gehele jaar sneeuw, daaronder smelt het gedurende de zomermaanden weg.
Weer en klimaat op Spitsbergen per seizoen
Wanneer je op vakantie gaat naar Spitsbergen is het natuurlijk verstandig over de juiste kleding te beschikken. Aangezien de weersomstandigheden plots kunnen omslaan, is het belangrijk een variatie aan kleding mee te nemen, maar ook per seizoen kunnen de temperaturen flink uiteenlopen.
Onderstaand geven we een overzicht van wat je per periode van het jaar kunt verwachten van het weer:
Voorjaar (maart – mei)
Naarmate de dagen langer worden, keert het leven terug op de eilanden. De arctische vegetatie op Spitsbergen komt tevoorschijn van onder de sneeuw en de zeehonden genieten van de zon op het fjordijs. Eind april is de middernachtzon er weer om het winterse landschap te verwarmen. De trekvogels keren terug en de kliffen bruisen weer van het leven.
In deze periode stijgen de temperaturen van min 16 °C in maart naar ongeveer min 5 °C eind mei, maar dat kan enigszins uiteenlopen.
Zomer (juni – augustus)
De sneeuw verdwijnt en kleine bloemetjes bloeien. De gonzende vogelkolonies staan in schril contrast met de stilte van de lange donkere winter. De zomertijd op Spitsbergen is kort en heftig. Tijdens de lange dagen stijgen de temperaturen tot 4-5 °C boven nul en incidenteel zijn er uitschieters naar soms wel een graad of tien.
Herfst (september – oktober)
Het landschap verkleurt tijdens de herfst al vroeg. In september/oktober kleuren de valleien prachtig oranje en bruin. De bovenste laag van de bodem bevriest alweer tijdens de eerste nachtvorst en geleidelijk zakken de temperaturen steeds vaker weer onder nul.
Geleidelijk worden de dagen korter en wanneer je ’s morgens uit het raam kijkt zie je dat de eerste sneeuw de omgeving alweer heeft bedekt met een laagje sneeuw.
Winter (november – februari)
Eind oktober houdt de zon het voor gezien en hult het landschap in een periode van duisternis. Meer dan twee maanden lang, van midden november tot begin februari, domineert de duisternis. Alleen een heldere sterrenhemel en een volle maan verlichten de witte bergen van Svalbard.
Wanneer de noorderlichten aan de hemel dansen ervaar je het ultieme Spitsbergen-gevoel. Veel fervente Spitsbergen-gangers noemen de maand februari als de mooiste maand om te gaan, vanwege de noorderlichten en de prachtige heldere sterrenhemels.
De polaire nacht maakt langzaam weer plaats voor de opkomende zon, die hoger en hoger aan de horizon verschijnt. De mysterieuze aanblik van de eerste zonnestralen op de bergen is een onvergetelijke ervaring.
De Poolnacht
Door de noordelijke ligging is er tijdens de periode tussen 14 november tot 29 januari een zeer bijzonder fenomeen waar te nemen: De Poolnacht. Tijdens deze periode is er op het archipel geen onderscheid te maken tussen dag en nacht. Het fenomeen van de Poolnacht wordt veroorzaakt doordat de zon meer dan 6 graden achter de horizon ligt.
Tijdens de periode van 26 oktober tot 14 november en van 29 januari tot en met 14 februari, ligt de zon nog wel achter de horizon, maar is het licht van de zon wel zichtbaar en geeft een schemeringstijd.
De Midzomernachtzon
Wanneer er sprake is van een Poolnacht, is er natuurlijk tijdens de zomer sprake van een Middernachtzon. In Longyearbyen is er een middernachtzon van 15 april tot 26 augustus. In tegenstelling tot de middernachtzon op plaatsen op een lagere breedtegraad, staat de zon op Spitsbergen hoog aan de hemel en maakt het moeilijk om te bepalen of het dag of nacht is.
